Kerstijd

Donkerder dan deze worden de dagen niet. In Nederland is het duister en grijs, en in Finland, waar ik binnenkort ook nog vaker zal komen, is het deze dagen maar een paar uur licht. Maar daar sneeuwt het tenminste deze tijd nog. Sneeuw is de kers op Kerst. Denk er het zilveren geluid van belletjes bij, en rendieren komen in grote getale aangerend om op te zitten en pootjes te geven, en met hun glimmend rode neuzen tegen je jasje aan te wrijven.

Er gebeuren vreemde dingen deze week. Een man staat te zingen op straat, ogen dicht, een uitgezakte jas en warrige haren. Tot wie zingt hij, en wie verstaat het? Op de snelweg passeer ik met 120 een bank. Een zitbank. Zwart leer, tweezits, kaarsrecht midden op de rechter strook, alsof ie daar zojuist door twee verhuizers met grote zorgvuldigheid is neergezet, hun afleveradres in de appelrouteapp iets te blind opgevolgd. Binnen een uur zal iemand bij z’n nieuwe woning aankomen, met een bakkie, zonder bank. Het miezert. Binnen seconden zal iemand op het meubel knallen. Er is geen weg terug. Verbazing en verbijstering. Toevallig reed ik links.

Zo kort de dagen nu zijn, zo lang zijn ze voor mij. M’n oogbollen draaien weg zodra het adrenalinepeil zakt. Ik moet slapen. Wat droom ik nog, en wat is werkelijk? Stemmen in de nacht, gefluister, een aanzwellend geloei. Licht langs de kieren van de deur. Zijn het de scheuren in het firmament, waardoor het schijnsel van een nieuwe wereldorde naar binnen lekt?

Dus nu vakantie. Tijd. Voor mezelf. Om samen te kunnen zijn. Met iedereen om me heen. Voor meer tijd, voor verse energie, voor jullie. Het nieuwe jaar gaat bijzonder zijn, dat is de enige zekerheid.

Bijna was de kortste dag de laatste. Het is voorspeld. In terugblik hadden de Maya's natuurlijk gelijk, maar de interpreteerders niet. En in vooruitblik; mocht deze dag eindigen zonder dat de nieuwe tijd begint, dan beken ik hierbij mijn publiek ongelijk. Maar ik ga over tot de orde van de een na kortste dag – laat het nieuwe licht maar komen.

Fijne kerstdagen allemaal, en een even nieuw als veelbelovend jaar gewenst.

Machiel

Spel

De werkweek is ten einde en een tweedaags agendavacuüm zuigt zich bij opening ogenblikkelijk vol met dingetjes en dangetjes. Op zondagavond resteert een verkreukeld stapeltje voornemens en gescheurde verpakkingen van half uitgepakte goede acties. Onder het tapijt ermee, op weg naar de nieuwe week.

Na een afwezige week zonder toegang tot ander groot nieuws dan wereldnieuws, is het doorlezen van de stapel kranten op zaterdagochtend een eerste aanval op de kennisachterstand. Waar gaat het echt om in Nederland?

Een bultrug genaamd Johannes wordt bij het zonnebaden lastig gevallen door hordes zelfbenoemde deskundigen die de late badgast terug in zee willen duwen. Het brein van walvissen, onze zwemmende collega-zoogdieren, is vele malen groter dan het onze. Hun superieure intelligentie bewijst zich in de keuze om lekker rondjes te zwemmen om de aarde in plaats van zich te vermoeien met industrialisatie, heilige oorlog en lingoballen. Laat het dier in z’n waarde, en besteed je energie aan de strijd tegen mondiale ziekte en armoede. Of neem het op tegen gepest en eenzaamheid, daar is in Nederland nog ruimte genoeg voor.

Het Groot Dictee der Nederlandse Taal is weer gewonnen door een Belg. Gefeliciteerd, weer een stukje minderwaardigheidscomplex teruggewonnen. En dan toch nog drie fouten. Gegeven wat statistisch goedgegokte mazzeltjes vind ik dit een droevige uitslag. Kennelijk is het niet mogelijk iemand te vinden onder de 24 miljoen Nederlandstaligen die een schrijftestje foutloos tot een einde kan brengen.

Het Dictee gaat over spelling, niet over taal. Taal kan alles verbeelden, het onbestaande, het onnoembare. Maar er is geen enkele reden dat de bouwstenen – letters, woorden, leestekens – geen gestructureerde definitie mogen hebben. Waarom laten we ons belemmeren door moeizame spellingshordes, voordat we ons kunnen verdiepen in taal?

Bij rekenen is de logica simpel en eenduidig. Tien cijfers, een gereedschapstas met notatieafspraken en operatoren, en het is zonneklaar hoe een formule genoteerd dient te worden. Dat niet iedereen de uitkomst doorziet, is omdat deze zich verhoudt tot de cijfers als de betekenis van taal tot de letters. Ook wiskunde kan poëzie zijn.

Laten we onze spelling verder vereenvoudigen. Laten we minder tijd mogen besteden aan spellingslessen en meer aan de zeggingskracht van taal. Zoveel zinvoller dan het sjorren aan een verloren walvis. Er is wel een prijs. Wenningsverschijnselen. Oogzeer. En het afschaffen van het Groot Dictee. Maar het moet. Coûte que coûte? Koet ke koet!

Der Tijden

Over anderhalve week houdt de eeuwigdurende kalender van de Maya's het voor gezien. Mooi is dat. Natuurlijk geen Maya meer in de buurt om garantie van te krijgen, dat hebben die gasten weer slim gespeeld.

In Zuid-Frankrijk stroomt het dorpje Bugarach nu vol met openbaringsadepten, die niet alleen overtuigd zijn van het naderende einde, maar ook van de overlevering dat aldaar wonende ruimtewezens op de bewuste dag van aarde zullen opstijgen en de aanwezige mensjes met zich mee zullen nemen. Dat zijn wel heel veel aannames in een keer. Waarom zou je je als alien in een Frans gehucht verbergen? Als dat een kwestie is van een lollig tweede huisje met wijnkelder dan zijn de voortdurende belastingverhogingen wel reden genoeg om de aarde te verlaten; daar is geen apocalyps voor nodig. En wanneer kennelijk iedereen weet dat je daar zit, dan heb je als superieur ras aardig gefaald op het niveau van de padvinderscompetentie der camouflage. Wat stelt de rest van je kunstjes dan nog voor, vraag ik me af. Bovendien, als je uiteindelijk je intergalactische caravan aankoppelt om de ineenzijgende aardbol vaarwel te zeggen, hoe haal je het dan in je eivormige kop om deze af te vullen met verdwaasden die denken dat een ritje over de autoroute des étoiles vergelijkbaar is met het aardse leven in de Vinex-wijk.

Alle eerdere profeten die de laatste dagen verkondigden, voor zover in het verleden, kwamen van een koude kermis thuis. Nu is dit geen garantie dat de Mayaanse tijding geen bewaarheid kan worden, maar wat een matig onderbouwde argumenten. Het boek is uit? Dan begin je toch weer opnieuw!

Degenen die nu geloven de doemsdag te zien naken, hebben ook wel een erg makkelijke oplossing gekozen voor het vraagstuk wat te doen met Ome Karel met de feestdagen. En hun geloof in complotdenken, waarin de overheid dit alles geheim voor ons wil houden, is van een amateuristische soort. Als je echte paranoia wilt, dan snap je dat de regering onder één hoedje speelt met zowel extraterrestials als de uitgevers van Mayakalenders, en dat de echte finale dag een week later valt, net als iedereen denkt dat het wel mee gaat vallen.

Voor de sombere aanhangers van dit soort theorieën valt het straks niet mee. Heb je net het Einde Der Tijden overleefd, moet je vervolgens nog Kerstmis zien door te komen.

Vandaag is mijn eigen kalender aan z'n laatste blaadje. Nog een jaar totdat de bijl valt voor de halve eeuw. Geen reden om bij de Vaalserberg m'n duim omhoog te steken voor een lift naar de ruimte. Ik hang de nieuwe uitgave op en begin weer met scheuren. Dag voor dag. Als de het einde nabij is, dan zij dat zo. Hoever wil je vooruit kijken? Hoeveel zorgen wil je je maken over wat nog niet gebeurd is?

Het is de waarheid; het einde is nabij. Het kan een paar decennia duren, voor de jongelingen wel een eeuw, maar het is aanstaande. Leef in het nu, voordat het te laat is. 

Bavariaan

De luchtweg voert me naar München. Mondiaal hart van bierspoelende feestelijkheid, deinende dirndls (Scrabble alert!) en strakke motorwerken. Wat doet een allenige man des avonds in de grote stad? Het sneeuwt, en bier is niet de eerste aandrang. Het uitzicht noch inzicht is qua klederdracht aan de orde. Deze man gaat eten, in de naast het hotel gesitueerde Italiaan.

Zoals de Chinezen, zo de moderne Romeinen. Als je een restaurant opent in den vreemde, houd je dan aan de lokale smaak. Ik vind het een interessante exercitie om in het buitenland Chinezen (de maaltijdverkopende uitvoering) te bezoeken. Zoek de verschillen, en huiver. Of geniet. Of begin te begrijpen waarom het grootste gedeelte van de Nederlandse friettenten door Chinezen wordt gedreven. En leg het mij dan ook een keertje uit.

Dus nu de Napolitaanse ambachtsman, die uit overlevingsoverwegingen zijn kaart met pizze heeft dichtgemetseld. En die zijn lamskoteletten (nee, niet lamakoteletten, een gemakkelijk gemaakte maar volstrekt misleidende typefout in deze context) selecteert op bordoverschreidende afmetingen, als waren het schnitzels waar je nog naar eigen smaak paneermeel aan toe moet voegen.

Gelukkig heeft hij onder deze maskerade magnifieke kookkunsten verstopt. En achterin ratelt hij echt Italiaans, compleet met de hese ondertoon die een passerende paardenliefhebber zijn edele viervoeter tot spoed laat aansporen. Hij heeft een bedienende dochter met reebruine ogen, houdt haar in het oog terwijl hij zijn koksmes wet, en definieert zijn dubbele espresso als twéé druppels koffiebonenbom.

Kortom, een aanrader, die Beierse keuken. Binnenkort eens op zoek naar de Chinees.

Vloeibaar

Vliegen. De ultieme droom, sinds millennia. Bij de goden zijn. Als de goden zijn. De allesoverstijgende vrijheid.

Ja. Jaja. Dus. Vergeet het maar; een niet te missen detail van dromen betreft de onzachte landing in de realiteit. Wie met z'n hoofd in de wolken is, staat niet met beide benen op de grond en ontbeert het zicht op de werkelijkheid. Vroege vogels als Lucifer en Icarus ontdekten al pionierend dat ze te hoog grepen. En tegenwoordig hebben we de harde voorspelbaarheid van de lijnvlucht.

De veiligheidscontrole op Schiphol is een surrealistisch feest, voor de toeschouwers. Schoenen gaan uit, zakken worden leeggehaald, broeken slobberen naar de enkels terwijl een riem z'n duistere tocht door de röntgentunnel maakt. Het poortje piept toch. Horloge vergeten. Assume position. Hm. Nog een keer.

Mijn miniflesje lenzenvloeistof is de klos en wordt ingenomen. Er is bij mijn opticien geen kleinere verpakking verkrijgbaar, dus wat dan te doen? De professioneel geduldige ja-erg-he-maar-ik-kan-er-ook-niks-aan-doenlijke stripper van dienst adviseert me om het gevaarlijke item een volgende keer in te checken in het bagageruim. Arm flesje. In z'n eentje over de transportband.

De deo moet eveneens weg. Spray is ook vloeistof. Ik vrees nu het ergste voor m'n sokken. Het dreigend kloppen van de aderen op mijn voorhoofd blijft gelukkig onopgemerkt. Onder druk wordt alles vloeibaar, dus laat ik me inhouden, anders zal ik het toestel niet alleen zonder bagage moeten betreden, maar is straks een paar handboeien nog het enige dat ik draag.

Een milde jaren 70-weemoed daalt op mij neer, aan de randen overgoten met een oranjezweem van sentimentele overbelichting. Hossend in het gangpad van de Jumbo op weg naar Tenerife, de sigaret alleen uit de mondhoek halend om er limonadeglazen sangria in te gieten uit de meegebrachte mandflessen, die we vaardig van de kurk ontdeden met een Zwitserse zakmes. Niet het luchtvaartreglement, maar gebrek aan creatieve voorbereiding stond het massaal afsteken van sier- en knalvuurwerk bij de landing in de weg.

Vliegen was leuk. In mijn herinnering. Nu zie ik het niet zo scherp meer, en helemaal fris voel ik me ook niet. Met klotsende oksels sleep ik me aan boord. Geef me maar iets vloeibaars, om te vergeten.